Resmi süreç başlıyor
İşçi, patron ve hükümet temsilcilerinden oluşan Taban Fiyat Tespit Komitesi, 2025’te geçerli olacak minimum fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında birinci toplantısını gerçekleştirecek.
Doğrudan 7 milyona yakın çalışanı, dolaylı ise toplumun tamamını ilgilendiren yeni minimum fiyatın belirlenmesine yönelik süreç böylece resmi olarak başlayacak.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının konut sahipliğindeki toplantıda, patron tarafını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), personel tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için TÜRK-İŞ temsil edecek.
İşveren heyetinin başkanlığını TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, emekçi heyetinin başkanlığını ise TÜRK-İŞ Genel Lider Yardımcısı Ramazan Ağar yapacak.
Ağar’ın başkanlığındaki emekçi heyetinde bu yıl aşçı Selma Sayın, kuaför Nihan Koçak, Karayolları’nda taşeron emekçi Durmuş Öztürk ve basın mensubu Sezer Özseven yer alacak.
Ekonomi idaresinden gelen mesajlar
Asgari fiyat toplumun geneli tarafından merakla beklenirken, iktisat idaresi görüşmeler öncesi hususla ilgili genel bildiriler verdi.
Görüşmelerin başlamasından bir gün evvel kabine toplantısından evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan komite çalışmalarının çalışanların beklentilerini gözetecek ve iktisada ağır bir yük getirmeyecek anlayışla yürütüleceğine inandığını belirtti.
Erdoğan, daha evvel de taban fiyatla ilgili bildiriler vermişti.
Kasım ayında Brezilya’da düzenlenen G20 Önderler Zirvesi’nden dönüş yolunda medya mensuplarına verdiği söyleşide Erdoğan şu tabirleri kullanmıştı:
“Bakın geçen sene minimum fiyatlı kardeşlerimize biz yüzde 107,5 artırım verdik. Geçen sene enflasyon yüzde 65’ti. Bu sene biz yüzde 49 artırım verdik. Ekim ayı prestijiyle enflasyon yüzde 49’un altında.
Yani yılı da Merkez Bankamızın varsayımlarına nazaran yüzde 44 civarında bir sayıyla tamamlayacağız. Özetle biz ne emeklimizi ne memurumuzu ne taban ücretlimizi, toplumun hiçbir kısmı enflasyona ezdirmeyeceğiz.
Son 22 yılda da fotoğraf buydu, son 1 yılda da tıpkı formdaydı, bu sene içerisinde değişmedi. Muhalefet bu mevzuyu istismar ediyor lakin biz önümüzdeki devirde de tıpkı prensipler çerçevesinde hareket edeceğiz ve enflasyonun üzerinde, çalışanlarımıza alım gücünü koruyacak çerçevede muamele edeceğiz.”
Masada bulunacak Işıkhan’ın mesajları
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da görüşmeler öncesi verdiği iletilerde her bölümün mutabık kalacağı bir artış oranında mutabık kalmayı ümit ettiklerini belirtmişti.
TBMM Plan Bütçe Komitesi’ne 2025 yılı bütçesini sunan Işıkhan, “Geçtiğimiz devirde Minimum Fiyat Tespit Komisyonu’nda; taban fiyatı net 17 bin 2 liraya yükselttik. Böylelikle 2002 yılında 184 lira olan taban fiyatı, gerçek olarak yüzde 254 artırmış olduk. Aralık ayında, 2025 yılında uygulanacak taban fiyatı belirlemek için yeniden komitemiz toplanacaktır. Herkesin mutabık kaldığı bir meblağda uzlaşılacağını ümit ediyoruz” diye konuşmuştu.
Yüzde 25 tartışması
Görüşmeler öncesi iş ve personel kesitinden talepler gelmeye başladı. İş dünyasını temsil eden en değerli örgüt olan TÜSİAD cephesinde Lider Orhan Turan, Bloomberg HT’ye yaptığı özel açıklamalarda taban fiyatı belirleyen emekçi, patron sendikaları ve devletin bir ortaya gelip makul bir yerde anlaşabileceklerini söyledi.
İşveren bölümü açısından en net talep Bloomberg HT ekranlarında MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı’dan geldi. Asmalı, taban fiyatta enflasyon maksatlarına ziyan getirecek bir artışı hakikat bulmadığını belirtti. Asmalı, “Bana nazaran yüzde 25’in üzerinde bir taban fiyat artışı gerçek değil” sözlerini kullandı.
Asmalı’nın bu sözleri emekçi bölümünde reaksiyonla karşılandı.
Masada emekçi kısmını temsil edecek Türk-İş’in Başkanı Ergün Atalay, asgari fiyatın enflasyona sebep olmadığını tabir etti. Atalay, “Biz bu ülkede birlikte yaşıyoruz. Bir yükü bir kesitin üzerine yıkmak hakikat değil. Hükümetin iktisat siyaseti var lakin tıpkı vakitte toplumsal siyasetinin da olması gerekiyor. Adil gelir dağılımı şu anda yok. MÜSİAD, ‘asgari fiyat artışı yüzde 25’i geçmesin’ diyor. Fahiş fiyat artışları, kiralar ortada. Taban fiyat enflasyona sebep değil. Bunu nereden anlıyoruz. Bir yıldır minimum fiyata artırım gelmiyor fakat fiyatlar artmaya devam ediyor” sözlerini kullanmıştı.
DİSK’in talebi 33 bin 500 TL’ye işaret etti
İşçi bölümünden en net talep de DİSK’ten geldi.
DİSK de minimum fiyatla ilgili geniş kapsamlı bir rapor yayımlarken, bu raporda taleplerini sıraladı.
Konfederasyon minimum fiyatın belirlenmesinde geçim kaidelerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtti. Minimum fiyat artışında yoksulluk sonunun bir kriter olarak dikkate alınması gerektiğini belirten DİSK hanede iki çalışan olması varsayımından hareketle taban fiyatın en az yoksulluk hududunun yarısı civarında olmasını talep etti.
Türk-İş’in son araştırmasına nazaran Kasım’da yoksulluk hududu 66 bin 976 olarak belirlenmişti. Bu data üzerinden hesaplandığında DİSK’in talebi yaklaşık 33 bin 500 TL’ye işaret etti.
Konfederasyon minimum fiyatın bütün emekçiler ve memurlar için de ortak saptanması gerektiğini söyledi. 2024 Kasım prestijiyle en düşük memur maaşının 39 bin TL, kamu çalışanlarının en düşük çıplak brüt fiyatının 41 bin TL (net yaklaşık 33 bin TL) civarında olduğunu belirten DİSK, minimum fiyatın en az kamu emekçisi fiyatı ve an az memur maaşı dikkate alınarak hesaplanması gerektiğini tabir etti.
Asgari fiyat nasıl belirleniyor?
Asgari fiyatı, yasa gereği emekçi, patron ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 bireyden oluşan Taban Fiyat Tespit Kurulu belirliyor.
Komisyon, yeni taban fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında aralık ayında belirlenen tarihlerde toplanıyor.
Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komite, en az 10 üyenin iştirakiyle toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor.
Oyların eşitliği halinde ise liderin bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Mevcut minimum fiyat net 17 bin 2 lira
Asgari fiyat, hala bir personel için aylık brüt 20 bin 2 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 17 bin 2 lira 12 kuruş olarak uygulanıyor.
Asgari fiyatın patrona toplam maliyeti, bir emekçi için 23 bin 502 lira 94 kuruş. Bunun 20 bin 2 lira 50 kuruşunu brüt taban fiyat, 3 bin 100 lira 39 kuruşunu toplumsal güvenlik primi, 400 lira 5 kuruşunu patron işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.
