İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, Trump tarifelerinin Türkiye’nin AB ile olan ticari ilişiklerini içinden çıkılmaz bir hale getireceğini belirtti.
İstanbul Sanayi Odası Meclisi’nin şubat ayı olağan toplantısı “Küresel Gelişmeler Işığında 2025 yılında Türkiye İktisadına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi.
İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasını yaptığı toplantıda, Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni Açıl Sezen moderatörlüğünde gazeteci Afşin Yurdakul, Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Altay Atlı ve İstanbul İktisat Danışmanlık Kurucu Ortağı Sinan Ülgen’in katıldığı panelde gündeme yönelik değerlendirmeler paylaşıldı.
İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, dünya sisteminde hiç kimsenin beklemediği ve kestirim edemeyeceği bir süratte; insanları çok şaşırtan değerli gelişmeler yaşandığına dikkat çekti. Bahçıvan, “İyimserler müzakere ve diyalog yoluyla yeni bir global istikrarın oluşacağına inanırken; karamsarlar üçüncü dünya savaşı riskinin giderek arttığına vurgu yapıyor. Son 30 yılın istikrarları değil, İkinci Dünya Savaşı sonrası 1945 yılında kurulan istikrarlar yıkılıyor, başta NATO olmak üzere milletlerarası kurumlar sarsılıyor, Avrupa’nın geleceği ve güvenliği tartışılıyor. Bir müddettir tartıştığımız küreselcilikten uzaklaşma ve yeni korumacılık da ABD’de yapılan başkanlık seçimlerinden sonra ülkelerin gündemine damga vurmaya başladı. Bu kıymetli gelişmeler ülkemizi de yakından ilgilendiriyor. Gidişat çok süratli ve sarsıcı. Ezber bilgi, kalıplaşmış bakış açıklarıyla kavranamayacak boyutlarda bir tablo var karşımızda” dedi.
Korumacılık ve ticaret savaşları ön planda
“Küreselleşmenin ana itici güç olduğu bir dünyadan korumacılık ve ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya yanlışsız ilerliyoruz” diyen Bahçıvan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Gelişmiş ülkeler, ‘içeride üretim’ fikrini giderek daha fazla benimsiyor. Bunun direkt bir sonucu olarak da gelişmiş iktisatların siyaset dizaynlarında sanayi siyasetlerinin yine değerli bir yere oturduğunu görüyoruz. Yeni sanayi siyasetlerinin merkezinde dijitalleşme ve yeşil güç dönüşümü yer alıyor. Sektörel olarak ise yapay zeka teknolojileri ile yarı iletkenlerin, elektrikli araçların ve elektrikli araç bataryalarının imalatı öne çıkıyor.”
ABD iktisadının bu yıl 30 trilyon doların biraz üzerinde bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini de hatırlatan Bahçıvan “ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşının daha da tırmanması ve Çin’in bu türlü devasa bir pazarda çok yüksek gümrük duvarlarına maruz kalması durumunda, elinde oluşacak kapasite fazlasını dünya pazarlarına fiyat kırarak yaymaya yönelmesinin yaratacağı sonuçları, iş insanları olarak sanırım hayal edebiliyoruz. Bu da ilerlediğimiz devirde üzerinde hassasiyetle durmamız gereken bir risk başlığı. Rekabetin giderek ağırlaştığı yarı iletkenler, elektrikli araçlar ve yeni jenerasyon eserlerin üretiminde kullanılan ender elementler de yakın gelecekte ülkeler ortasındaki gerginliği artıracak ögeler ortasında.”
AB’ye yönelik gerekli tedbirlerde geç kalmamalı
ABD’nin gümrük tarifelerinde sıranın AB’ye geleceği tarafında tasaların ağırlaştığını, AB’nin ise halihazırda yapısal bir açmaz yaşadığını da belirten Bahçıvan, şöyle konuştu: “AB ekonomisindeki sistematik tıkanma, artan gelir eşitsizliği ve önemli boyutlara ulaşan göç sorunu bölgede çok milliyetçilik yanlısı siyasi akımların yükselişini, siyasi istikrarsızlık risklerini de beraberinde getiriyor. ABD’den bir gümrük tarifesi adımının gelmesi de en değerli dış pazarımız olan AB’deki durumu daha da içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir. Önümüzdeki periyotta bu kritik ticaret partnerimizdeki gelişmeleri hem genel olarak olduğu üzere hem de ülke bazında da çok yakından takip etmek ve gerekli tedbirleri geç kalmadan almak durumundayız.”
Dünyada çoklu kriz var
Bahçıvan, 2025 yılı prestijiyle makul bir istikrar içinde büyümeye devam eden global iktisada yönelik olarak şunları da söyledi:
“Söz konusu büyümenin dört temel özelliği göze çarpıyor. Birincisi; büyümeyi hizmet bölümleri sürüklüyor, imalat endüstrileri daralma içinde. İkincisi; büyüme tarihi olarak epey yavaş bir tempoda ilerliyor: Üçüncüsü, büyüme bölgesel olarak da istikrarsız dağılım gösteriyor. Ve son olarak; risk ve belirsizlikler hiç olmadığı kadar yüksek. Dünyada ‘çoklu kriz’ ortamı her geçen gün biçim değiştirerek devam ederken, finans oyuncularının risk alma ve riskten kaçınma davranışlarında da enteresan gelişmelere şahit oluyoruz. Hasılı, büyümenin zayıf, istikrarsız ve kırılgan ilerlediği, ticaret tansiyonlarının enflasyonist riskleri canlı tuttuğu, buna karşılık faizlerin global kriz sonrası yıllara nazaran epeyce yüksek seyrettiği bir iklim kelam konusu. Haliyle risk iştahının da inişli çıkışlı olduğu böylesi bir ortamda, kırılganlıkları yüksek gelişmekte olan ülkeler açısından kuralların elverişli olduğunu söylemek bir epey sıkıntı. Direkt yabancı yatırım girişlerinde son beş yılın ortalamasında gelişen ülkelerdeki artış, gelişmekte olan ülkelere kıyasla çok daha yüksek.”
